تاریخچه بازاریابی شبکه ای( نتورک مارکتینگ) در دنیا :

اولین بار، یک شرکت دوچرخه سازی در روسیه از این ایده استفاده کرد و برنامه‌ای ترتیب داد که مشتریان با پرداخت 10 روبل بجای 50 روبل صاحب دوچرخه شوند اگر چهار مشتری دیگر نیز معرفی کنند؛ ولی فروش کمپانی بسرعت به اشباع رفت. در روسیه به آن شرکت بهمنی و در فرانسه به آن گلوله ی برفی لقب دادند و صد در صد تقلب و کلاهبرداری تلقی شد. از آن پس، سیاستمداران، اقتصاد دانان و جامعه شناسان زیادی بدنبال پیدا کردن راهی بودند که از این ایده به نفع همه استفاده کنند.

اولین کمپانی که بطور رسمی فعالیت بازاریابی شبکه ای را در سال 1930 آغاز کرد، کمپانی ویتامین کالیفرنیا بود که نام خود را در سال 1939 به نوترالایت تغییر داد و امروزه محصولات خود را از طریق کمپانی اموی به فروش می‌رساند.

(اَم‌وِی )به انگلیسی: Amway مخفف (American Way) یک شرکت آمریکایی است که از تکنیک‌های بازاریابی شبکه‌ای استفاده می‌کند و مبادرت به فروش انواع محصولات شامل محصولات سلامتی، زیبایی و لوازم بهداشت در منزل می‌نماید. شرکت اموِی در سال 1959 توسط ج. ون اندل و ریچارد دیواس راه‌اندازی شد. طبق آمار معتبر در مورد این کمپانی گزارش فروش 11/8 میلیارد دلار آمریکا در سال منتهی به 31 دسامبر 2013 (هفتمین سال پیاپی رشد شرکت) را دادند. خط تولید شرکت شامل محصولات بهداشت خانه، محصولات بهداشت فردی، جواهرات، لوازم الکترونیکی، مکمل‌های غذایی، تصفیه آب، تهویه هوا، لوازم آرایشی و بیمه است. در سال 1974 طرح این شرکت فعالیت هرمی شناخته شد و از ادامه فعالیت شرکت جلوگیری گردید . AmWay برای رفع اتهام از خودش در مدت 4سال میلیونها دلار برای هزینه های قانونی پرداخت کرد . تا در نهایت در 1979 ، FTC (کمیسیون تجارت فدرال) رای داد که AmWay یک Pyramids نیست ، یعنی منافع آن از فروش محصولات حاصل می شود و در نتیجه FTC ،نتورک مارکتینگ را به عنوان یک سیستم توزیع قانونی و موثر معرفی کرد . اموی با رتبه 114 در بین بزرگ‌ترین شرکت‌های خرده‌فروشی دنیا توسط دلویت در سال 2006 دسته‌بندی شد و با رتبه 25 بین بزرگ‌ترین شرکت‌های خصوصی در ایالات متحده توسط فوربرز در سال 2012 دسته بندی شد. در حال حاضر اموی در بیش از 50 کشور دنیا نمایندگی و در بیش از 80 کشور دنیا مشتری دارد .

با قانونی شدن نتورک مارکتینگ و در کنار آن پیدایش بستر اینترنت ، نتورک مارکتینگ وارد فازی جدید گردید و به سرعت در میان شرکت های مختلف رواج پیدا کرد و هزاران شرکت فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردند .

هم اکنون بیش از 2 درصد مردم جهان این تجارت را شغل اصلی خود برگزیده اند .

تاریخچه بازاریابی شبکه ای نتورک مارکتینگ در ایران :

اما از همان ابتدا نتورک مارکتینگ به شکل صحیح آن وارد ایران نشد بلکه از این تجارت نوپا در ایران سوء استفاده های زیادی ابتدا گردید . طرح اولیه شرکت هایی که در ایران شروع به فعالیت کردند بازاریابی شبکه ای نبود بلکه آدم ربایی شبکه ای بود . به این معنا که انسانها محصول خاصی را بازاریابی نمی کردند بلکه صرفا پلن های درآمد زایی را می فروختند و اکثر شرکت های نتورک اصلا محصول واقعی و حقیقی نداشتند.

از سال 79 ( سال 2000 میلادی) فعالیت شرکت گلد کوئست در کشور ایران آغاز گردید . رفته رفته رشد این شرکت با فریب مردم زیاد گردید . با افزایش رشد این شرکت ، شرکت های دیگری نیز پا به عرصه نهادند که نقطه مشترک تمامی آنها فعالت هرمی بود و محصول نقش چندانی در فعالیت های آنها نداشت . در واقع در این شرکت ها فقط پلن بود که فروخته می شد . هر از چند گاهی سیستم و شرکت جدیدی در ایران شکل می گرفت و پول عده زیادی به باد می رفت . از سال 83 با افزایش شکایت های مردمی که در این شرکت ها متضرر شده بودند دولت شروع به تبلیغات منفی و نشان دادن ماهیت واقعی این شرکت ها نمود . پس از آن با برخورد هایی که بصورت نه چندان قوی با این شرکت ها انجام گرفت ، فعالیت های این شرکت ها بصورت محدودتر و مخفی تر ادامه یافت . لازم به ذکر است که تمامی این شرکت ها در ابتدا ادعای فعالیت بر اساس نتورک مارکتینگ واقعی و صحیح را می نمودند اما در ادامه به فعالیت هرمی خود می پرداختند . در ادامه در سال 86 شرکت هایی همچون « سوئیس کش» پا به عرصه گذاشتند که دیگر عملا کارشان مانی گیم ( بازی با پول ) بود . در این سیستم ، بستر اینترنت در ایران بسیار به رشدشان کمک کرد . دولت در تمام این مدت در تلاش برای از بین بردن این شرکت ها بود اما مانند علف هرز با منحل شدن یک شرکت ، در کنارش شرکت دیگری سر برمی آورد . به مرور دولت متوجه شد که تنها راه مبارزه با فعالیت های هرمی و مانی گیم ، ایجاد یک بستر سالم و قانونی و شرعی برای فعالیت های نتورک مارکتینگ واقعی که محصول محور باشد است . بدین ترتیب اساسنامه ای در این زمینه تهیه گردید و به تصویب رسید . در این اساسنامه تلاش گردید تمامی ایرادات اقتصادی ، قانونی و شرعی برطرف گردد تا زمینه ساز نتورکی کاملا سالم در ایران شود . بدین ترتیب وزارت صنعت ، معدن و تجارت اعلام کرد که تمامی شرکت هایی که تمایل به فعالیت در زمینه نتورک مارکتینگ دارند باید نسبت به اخذ مجوز اقدام نمایند . از آن زمان تا کنون شرکت هایی موفق به اخذ مجوز گردیده اند و در حال فعالیت در این تجارت هستند . در بخش معرفی شرکت ها به آنها اشاره شده است .

شرکت های دارای مجوز :

سردار منفرد با بیان اینکه برخی جوانان جویای کار و دارای تحصیلات دانشگاهی با تبلیغات وسوسه انگیز و واهی در دام دسیسه های هرمی قرار می گیرند، توصیه کرد: از شهروندان درخواست داریم به هر شرکتی که از طریق فضای مجازی مدعی قانونی بودن فعالیت خود با عنوان بازاریابی و … هستند، اعتماد نکنند بلکه حتماً از طریق سایت های ایران هشدار و سایت مرکز اصناف و امور بازرگانان وزارت صنعت، معدن و تجارت به آدرس: www.Easnaf.ir مراجعه و از قانونی بودن آن اطلاع حاصل نمایند.